“คุณภาพชีวิตดี ๆ ที่ลงตัว” วลียอดฮิตที่เชื่อว่าใครหลาย ๆ คนต้องรู้จัก และต่างก็ได้ให้ความหมายที่แตกต่างกันออกไป บ้างก็ว่าการมีเงินเยอะๆนั่นแหละ คือคุณภาพชีวิตที่ดี เพราะอยากจะใช้เงินทำอะไรก็ได้ จะกิน เที่ยว ซื้อ ช็อป ยังไงก็ได้ แต่นั่นหมายถึงการมีคุณภาพชีวิตที่ดีจริงหรือ วันนี้เรามีคำตอบว่าแท้จริงแล้วความหมายของคำว่า”คุณภาพชีวิตที่ดี” นั้นคืออะไร
องค์ประกอบของคุณภาพชีวิตที่ดี ไม่ได้มีเพียงเรื่องของเงินเท่านั้น หากแต่คนส่วนใหญ่ เลือกมองคุณภาพชีวิตเพียงแค่ด้านของความมั่นคงทางการเงิน แต่ในความเป็นจริง คุณภาพชีวิตที่ดีนั้น มีองค์ประกอบมากถึง 4 ด้าน ซึ่งได้แก่ เศรษฐศาสตร์ สังคมวิทยา จิตวิทยาและสิ่งแวดล้อม เมื่อนำองค์ประกอบเหล่านี้มารวมกัน เมื่อนั้น อาจตอบได้ว่า คุณภาพชีวิตที่ดำเนินอยู่คือคุณภาพชีวิตที่ดี
ดร.ธนวรรธณ์ นิธิปภานันท์ อาจารย์ประจำวิชานวัตกรรมกับการพัฒนาคุณภาพชีวิต สถาบันการจัดการปัญญาภิวัตน์ กล่าวว่า “คุณภาพชีวิตที่ดีนั้นมีหลากหลายมุม ทั้งมุมของนักเศรษฐศาสตร์ที่มองในด้านของตัวเลข การเงิน หากใช้เงินเป็นตัวตั้ง ก็มองว่าการมีเงินก็จะมีความสุข” ซึ่งหมายความว่า มนุษย์ไม่ว่าจะอยู่ในเศรษฐกิจอย่างไร ก็ต้องอาศัยเงินเป็นประการสำคัญ เพราะเงินอำนวยความสะดวกให้กับมนุษย์เราเป็นอย่างมากในสังคมปัจจุบัน ดังนั้น เงินจึงเป็นปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งที่มนุษย์พึงมีในการดำรงชีวิต แต่ในขณะเดียวกัน ดร.ธนวรรธณ์ อธิบายว่า คุณภาพชีวิตไม่ได้ตอบโจทย์เรื่องเงินเพียงอย่างเดียว ซึ่งแนวคิดตามหลักของนักสังคมวิทยา ระบุไว้ว่า ผู้ที่มีเงินไม่ได้หมายความว่าจะมีความสุขเสมอไป ผู้ที่ไม่มีเงินอาจจะมีคุณภาพชีวิตที่ดีกว่าได้ แนวคิดนี้จะมองในเรื่องของสังคมเป็นหลัก รวมทั้งเรื่องของสุขภาพ ความปลอดภัย การศึกษา และสวัสดิการต่างๆ หากรัฐบาลมอบสิ่งเหล่านี้ให้กับประชาชนได้อย่างครอบคลุมและตรงตามนโยบาย คนในสังคมก็จะสามารถพัฒนาคุณภาพชีวิตไปได้อีกขั้น
ในด้านจิตวิทยา ดร.ธนวรรธณ์ ได้ให้ข้อมูลไว้ว่า ความต้องการของคนเรานั้นมี 5 ขั้น ตามทฤษฎีของ มาสโลว์ (Maslow) ซึ่งได้แก่
1. ความต้องการพื้นฐาน เช่น อาหาร ยา เครื่องนุ่งห่ม และที่อยู่อาศัย
2.ความต้องการด้านความปลอดภัย
3.ความต้องการเป็นที่รักจากคนรอบข้าง
4.ความต้องการให้ผู้อื่นชื่นชมและยอมรับ
5.ความตอบสนองความต้องการด้วยศักยภาพของตนเอง
ซึ่งความต้องการของมนุษย์นั้นจะเพิ่มขึ้นตามลำดับจากสิ่งที่ตนเองมี เมื่อมีหนึ่งก็จะมีสองตามลำดับ เมื่อได้ปัจจัยขั้นพื้นฐานครบแล้วก็จะอยากได้เพิ่มขึ้นอีก จนครบความสมบูรณ์ตามความต้องการของตนเอง แต่จะต่างจากด้านของสิ่งแวดล้อม ตรงนี้เป็นส่วนตัวบุคลที่มองข้ามตัวชี้วัด แต่กลับมองทางด้านวิธีคิดเป็นอันดับแรก ถ้ามีการจัดการวิธีคิดให้เป็นระเบียบและมีความพอใจในตนเอง ก็จะนำไปสู่ชีวิตที่เป็นสุขได้
ดังที่ ดร.ธนวรรธณ์ ได้กล่าวว่า “คุณภาพชีวิตที่ดีของบางคน อาจจะเป็นการอยู่กับธรรมชาติ อยู่กับอากาศบริสุทธิ์หรือสิ่งแวดล้อมที่งดงาม ซึ่งนั่นคือสิ่งที่เขามองว่าเป็นคุณภาพชีวิตที่ดีสำหรับเขา สิ่งเหล่านี้ถือว่าเป็นปัจเจกเฉพาะบุคคล”
แล้วหากไม่มีเงินซื้อข้าว ซื้อยา หรือจ่ายค่าเช่าบ้านต่าง ๆ แล้วเราจะเอาอะไรไปมีคุณภาพที่ดี ฉะนั้นเราเองก็ไม่อาจปฏิเสธได้เลยว่าหลัก ๆ แล้วเงินนั้นก็เป็นปัจจัยสำคัญด้วยเช่นกันแต่ไม่ใช่ทั้งหมดซะทีเดียว คุณภาพชีวิตที่ดีของแต่ละคนขึ้นอยู่กับความต้องการ ความพอใจในสิ่งที่มี ส่วนทางด้านสังคมและจิตใจนั้น คือการได้รับการยอมรับจากผู้อื่น ความเคารพนับถือและเป็นที่รัก แต่ก็ใช่ว่าทุกคนจะพอใจเพียงเท่านี้ เพราะความต้องการของมนุษย์ไม่สามารถวัดได้จากคนใดคนหนึ่ง ซึ่งเป็นปัจเจกส่วนบุคคล แต่สิ่งที่ทุกคนพึงมีนั่นคือปัจจัย 4 ได้แก่ อาหาร เครื่องนุ่นห่ม ที่พักอาศัย ยารักษาโรค อีกทั้งยังต้องรู้จักดูแลตนเอง มีการวางแผนและกำหนดเป้าหมายในชีวิต โดยจะต้องพัฒนาความมั่นคงทางการเงินไปพร้อมกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตทั้ง 4 ด้าน เพื่อนำไปสู่ชีวิตในแบบที่ต้องการอย่างมีความมั่นคงและมีความสุข
