บุญเหลือ แซ่คู เจ้าของคณะโขนสด ประยุทธดาวใต้ กล่าวว่า จุดเริ่มต้นของการจัดตั้งคณะโขนสดสืบเนื่องมาจากการเรียนรู้ตั้งแต่วัยเด็กซึ่งสืบสานต่อมาจากครูบาอาจารย์ จนทำให้เกิดความผูกพันธ์
ส่วนตัวของนักแสดงก็จะเพิ่มจำนวนมากขึ้นเพื่อสร้างความโดดเด่นให้กับคณะโขนสดประยุทธดาวใต้ ซึ่งเสน่ห์ของการแสดงโขนสดนั้นอยู่ที่รูปแบบการร้องและการรำ ไม่ต่างจากศิลปะพื้นบ้านอย่างลิเกที่นำวรรณคดีชั้นสูงอย่างรามเกียรติ์มานำเสนอ โขนส่วนใหญ่นิยมแสดงเรื่องรามเกียรติ์ เพราะเนื่องจากเรื่องรามเกียรติ์มีการแบ่งบทเป็นชุดเป็นตอนสามารถแสดงได้หลากหลาย จึงทำให้รูปแบบการแสดงโขนสดเข้าใจง่าย รวดเร็วและรวบรัดกว่าการแสดงโขนใหญ่
ด้านการปลูกฝังให้กับเยาวชนนั้น ได้มีฝึกสอนการแสดงโขนให้กับเด็กในชุมชนรวมไปถึงเด็กกำพร้าที่ครูบุญเหลือ อุปการะเลี้ยงดู ส่งให้เรียนหนังสือ พร้อมทั้งฝึกสอนการแสดงโขนจนสามารถออกแสดงตามงานต่างๆได้ ครูบุญเหลือ ได้ชักจูงเด็กให้หัดการแสดงโขน และแสดงเพื่อเผยแพร่วัฒนธรรมโขนสดมาเกือบทุกสถานที่ อีกทั้งยังให้ความรู้เกี่ยวกับโขนสอนวิธีแต่งกลอนอีกด้วย
“งานศิลปะแขนงนี้ เปรียบเสมือนแสงเทียนที่ปลายอุโมงค์ ถ้าเราเดินตามแสงเทียนเราจะพบแสงสว่างและทางออกที่ดี เพราะเรามีจุดหมาย”
ด้านนางสาว หนึ่งฤทัย ดีลักษณ์ ผู้ก่อตั้งบ้านโขนไทย เศียรพ่อแก่โบาณ กล่าวว่าโขนเป็นหนึ่งในศิลปวัฒนธรรมที่สำคัญของไทยบรรพบุรุษจึงได้มีการสืบทอดการแสดงตั้งแต่อดีตมาถึงปัจจุบันซึ่งจะเห็นได้ว่าในปัจจุบันได้มีการปรับเปลี่ยนให้เข้ากับยุคสมัยมากขึ้นแต่ยังคงความดั้งเดิมไว้เพื่ออนุรักษ์รูปแบบการแสดงและสืบทอดศิลปะทางวัฒนธรรมที่ดีงามของไทยให้คงอยู่สืบไป
กรชนก ศรีสุข
