สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์ กรมอนามัย พัฒนาและผลิต ‘ชุดจำลองการตั้งครรภ์’Handmade 26 ชุด พร้อมส่งมอบให้กับ13 ศูนย์อนามัย เป็นสื่อการสอน ลดปัญหาการท้องก่อนวัยอันควร
“ท้อง!” ถ้าคำนี้ดังขึ้นในหัวเราตอนอายุ 15-20 เราจะเป็นอย่างไร?
การเป็น ‘คุณแม่วัยใส’ ในวัยรุ่น ต้องรับมือกับ ความเปลี่ยนแปลงของร่างกาย จิตใจ การใช้ชีวิต และ สังคมที่อาจมีทั้งคนที่เข้าใจและคนที่ไม่ให้โอกาส และคงยากที่จะจินตนาการว่า ชีวิตเราจะเป็นอย่างไร ต่อไป และไม่รู้ว่าเราต้องแลกกับอะไรบ้าง ถ้าเราไม่เคย ‘ท้อง’ เอง
คุณพัชรินทร์ กสิบุตร (หัวหน้าทีม) สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์ กรมอนามัย พูดถึงพัฒนาการ ‘ชุดจำลองการตั้งครรภ์’ หรือ ‘ชุดจำลองเป็นคุณแม่วัยใส’เกิดขึ้นมาได้จากไอเดียของทีมนักวิชาการ สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์ กรมอนามัย ซึ่งได้รับแรงบันดาลใจมาจากประสบการณ์จริงของการเป็นคุณแม่วัยรุ่นที่ต้องแบกรับภาระในการตั้งครรภ์เป็นระยะเวลานานถึง 9 เดือนโดยมีจุดประสงค์เพื่อให้วัยรุ่นตระหนักถึงผลกระทบจากการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์
‘ซินดี้’ หนึ่งในทีมข่าว The Prototypeใช้ชีวิตหนึ่งวันในการสวมชุดทดลองเพื่อทำความเข้าใจการเป็นคุณแม่วัยใส ซึ่งการทำงานของชุดทดลองมีลักษณะที่เป็นชุดคลุมท้อง มีน้ำหนักใกล้เคียงกับทารกที่อยู่ในครรภ์ของวัยรุ่น ใช้วัสดุภายในที่ทำให้บริเวณหน้าท้องนูนออกมา โดยออกแบบ ตัดเย็บ ด้วยการเลือกใช้ถุงทรายแทนการใช้เศษผ้าม้วนเป็นก้อนกลมๆหรือใช้ลูกโป่งใส่น้ำแทน ด้านการดีไซน์สีสันของชุดจากเดิมที่เป็นแบบเรียบๆ ไม่มีความน่าสนใจได้ถูกพัฒนาลวดลาย ให้มีสีสันสดใส ตัดเย็บด้วยผ้ายีนส์อย่างดี ส่วนด้านหลังของชุดทดลองมี QR Code เพื่อแสดงรายละเอียดเกี่ยวกับการมีเพศสัมพันธ์และการคุมกำเนิดอย่างถูกวิธีเรียกได้ว่าเมื่อสวมใส่จะได้รับรู้ถึง Feelingของการเป็นคุณแม่วัยใสจริงๆ
เวลา 08.00 น. ณ วันที่เริ่มต้นการทดลอง เสียงนาฬิกาปลุกที่ค่อยๆ ดังขึ้น ปลุกให้ซินดี้ต้องตื่นขึ้นมาทำธุระส่วนตัว และเริ่มทำภารกิจจำลองเป็นคุณแม่วัยใสด้วยการสวมใส่ชุดจำลองตั้งแต่เช้า-เย็น ความรู้สึกตอนแรกที่ซินดี้ได้สวมใส่เธอเล่าว่าตื่นเต้น ใส่ครั้งแรกรู้สึกว่ามันจะต้องเป็นอะไรที่สนุกแน่ๆ เหมือนกับชุดจำลองนี้เป็นของเล่นชิ้นใหม่ชิ้นหนึ่งสำหรับเธอ เพราะเมื่อเริ่มเคลื่อนไหวร่างกายเพื่อทำกิจกรรมอย่างอื่น ก็รู้สึกได้ทันทีว่าต้องระมัดระวังตัวเองตั้งแต่การลุก นั่ง เดิน และแม้แต่การใส่รองเท้าเพื่อออกไปทำกิจกรรม จนถึงการขึ้นบันไดและก้มเก็บของ เรียกได้ว่าทุกๆ การเคลื่อนไหวต้องเป็นไปอย่างช้าๆ ระมัดระวังไม่พอยังต้องแอ่นหน้าท้องเพื่อยืดลำตัวรับน้ำหนักไม่ให้น้ำหนักส่วนท้องเทไปข้างหน้า ที่สำคัญเพื่อช่วยลดอาการปวดเมื่อยหลัง แต่ก็ไม่สามารถทำได้นาน เนื่องจากการแอ่นตัวเพื่อประครองน้ำหนักครรภ์ทำให้ปวดเมื่อยได้
สำหรับการเข้าห้องน้ำเรื่องนี้ก็สำคัญเมื่อซินดี้ต้องสวมบทเป็นคุณแม่วัยใสที่อุ้มท้องโย้ไปทำธุระส่วนตัวในห้องน้ำคนเดียวโดยที่ไม่สามารถเลือกการใช้ห้องน้ำได้ เมื่อลองสอบถามคุณแม่บางคนที่ตั้งครรภ์จริง พบว่าทุกๆ 30 นาที จะต้องเดินไปเข้าห้องน้ำ ซึ่งเป็นสิ่งที่เขาต้องทำตามและก็พบว่าเป็นเรื่องที่น่ารำคาญมากๆ สำหรับเธอ เพราะต้องแกล้งลุกไปเข้าห้องน้ำบ่อยๆ ส่งผลต่ออารมณ์ จนรู้สึกว่าความหงุดหงิดเกิดขึ้นได้ง่ายมากๆ เมื่อต้องทำอะไรซ้ำๆ เดิมๆ เหมือนที่ทีมนักวิชการต้องการที่จะให้ผู้ทดลองได้เข้าถึงความรู้สึกของการเป็นคนท้องจริงๆ
เมื่อมองลึกเข้าไป ณ อีกช่วงเวลาหนึ่งของการจำลองชีวิตเป็นคุณแม่วัยใส ก็ทำให้ฉุกคิดขึ้นมาได้อีกว่า แล้วความฝันที่เคยวาดไว้ อนาคตที่เคยขีดเขียนและวางแผนจะถูกเก็บไปซ่อนไว้ที่ไหน วัยรุ่นบางคนยอมได้จริงๆ หรือ ที่จะต้องเห็นอนาคตของตัวเองพังทลายลงไปในพริบตาเพียงเพราะผิดพลาดไปครั้งเดียว เรื่องราวการทดลองของการเป็นคุณแม่วัยใสใน 1 วันสะท้อนให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกายและจิตใจรวถึงสภาพสังคมที่ครอบครัวต้องมีทัศนคติในเชิงบวก และมี บทบาทในการสื่อสารเรื่องเพศกับบุตรหลานเพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ที่ไม่พร้อม นับว่าเป็นหนึ่งบทเรียนที่ทำให้วัยรุ่นรักสนุกอย่างเราฉุกคิดถึงการรับมือกับสถานการณ์ที่เปลี่ยนชีวิตวัยรุ่นของเราไปในอีกรูปแบบหนึ่งอย่างที่คาดไม่ถึง
ความคาดหวังของคณะผู้จัดทำชุดจำลองการตั้งครรภ์ คือ อยากให้สามารถปรับเปลี่ยนแนวคิด ปรับเปลี่ยนวิธีการนำเสนอ และนำไปใช้เป็นต้นแบบสำหรับใช้เป็นสื่อการเรียนการสอนในเรื่องเพศศึกษาได้อย่างเป็นรูปธรรม เพื่อให้วัยรุ่นสามารถมีทางเลือกในการตัดสินใจได้เองเกี่ยวกับเรื่องของการมีเพศสัมพันธ์และการตั้งครรภ์และเพื่อนำไปสู่การขับเคลื่อนตามพระราชบัญญัติการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น พ.ศ. 2559
โดยปัจจุบันชุดจำลองการตั้งครรภ์ได้พัฒนาและผลิตออกมาในรูปแบบงาน Handmade จำนวน 26ชุด อย่างประณีต และมีน้ำหนักที่สมจริง ส่งมอบให้กับ13 ศูนย์อนามัยที่ 1-12 และสถาบันพัฒนาสุขภาวะเขตเมือง ตั้งแต่ช่วงประมาณปลายปี 2560 เป็นต้นมาศูนย์ละ 2 ชุด เพื่อใช้เป็นสื่อการสอนแกนนำวัยรุ่นและเป็นแรงบันดาลใจให้เกิดการเรียนการสอนอย่างมีส่วนร่วม
